1903-1945 : Filmografija Južne Koreje za vrijeme Japanske okupacije

Ovo je period u kojem kinematografija Južne Koreje postoji samo u fragmentima. Usljed destruktivnih ratnih razaranja kinematografija ove zemlje postiže pun zamah tek 1936. godine.

U periodu od 1909 to 1920, nekoliko pozorišta je izgrađeno u Seulu kao i u gradovima kao što su Pusan i Pjongjang. Većina pozorišta je bila u vlasništvu biznismena iz Japana mada je nekoliko teatara izgrađeno uz pomoć američkog i evropskog kapitala. Ovaj kapital je iskorišten za razvoj domaće kinematografije. Korejski prvi film (The Righteous Revenge), je kinodrama u kojoj glumci igraju naspram već postavljene scene u  Danseongsa pozorištu 1919. godine. Publika je zdušno prihvatila ovaj performans ali je kritika ovakvu vrstu umjetnosti dočekala na nož tvrdeći da je to uvreda i za film i za pozorište.  

Korejski prvi nijemi film je režiran 1923. godine a u godinama koje slijede kinematografija ove zemlje bilježi još 7 ostvarenja među kojima je i remek djelo Na Un-kyu's  Arirang (1926). Film govori o psihički nestabilnom mladiću koji ubija sina japanskog zemljoposjednika povezanog sa policijom Japana. Naslov je preuzet iz Korejske narodne pjesme i vremenom postaje himna borbe za nezavisnost. Film opčinjava kako visokom estetikom tako i skrivenim političkim porukama. Ostvarenje će predstavljati poziv mladim filmadžijama da svoja ostvarenja prave na principima realizma i motivima otpora japanskoj okupaciji.

Japanska cenzura je naravno odigrala veliku ulogu u usporavanju razvoja kinematografije Južne Koreje. Kolonijalna vlada je imala ekskluzivno pravo da pregleda i zabranjuje potencijalno opasna filmska ostvarenja a policija je obavezno bila prisutna i na filmskim kino projekcijama. Iako su nekoliko prokorejskih ostvarenja ugledala svjetlost dana u kasnim dvadesetim, na početku tridesetih cenzura postaje rigorozna te djela kao što su drame, melodrame, kostimirane drame kao i sva projapanska filmska ostvarenja postaju popularizovana. Nekoliko ostvarenja domaće produkcije je beskrupulozno zabranjeno pa čak i fizički uništeno. 1935 prvo zvučno ostvarenje Chunhyang-jeon (bazirano na Korejskom mitu) u režiji Lee Myung-woo, te uz pomoć pionira filmskog zvuka Li Pil-Vu. Čak i nakon početnih uspjeha lokalne filmadžije teško dolaze do novca za produkciju zvučnih filmova te se zvučni film suočava sa žešćim kritikama nego što je to bio slučaj sa nijemim. Samo dvije godine kasnije film u režiji Li Gay-Hvanov Drifter doživljava takav komercijalni uspjeh da zvučni film postaje standard. Međutim iste godine Japan napada Kinu a kinematografija Južne Koreje doživljava veliki pitisak u pogledu pomaganja japanskih ratnih napora. 1942-e film na Korejskom jeziku biva i zvanično zabranjen.

1945-1955

Samo pet filmova je preživjelo vrijeme između američke okupacije Koreje i kraja Korejskog rata. Najpoznatiji među njima je  Chayu Manse! ("Živjela sloboda!!!") u režiji Čoj Un-Gajsa, ekranizovan 1946. Zamišljen i realizovan kao oda patriotizmu, film je pun antijapanskih emocija i kao takav doživljava veliki uspjeh.

Tokom rata u Koreji, mnogo filmske opreme je uništeno. Vođen čistim altruizmom 1953, predsjednik Ri Singmen, oslobađa filmsku industriju svih poreza i dadžbina u želji da ovaj segment umjetnosti stane na svoje noge. Inostrani programi pomoći donose Koreji donacije u vidu kinematografske opreme i materijala, te se tako stavra neophodna klima za renesansu domaćeg filma u kasnim pedesetim i ranim šezdesetim godinama.

1955-1969: Zlatno doba korejskog filma

Druga polovina pedesetih se smatra periodom oživljavanja filma u Južnoj Koreji, pa tako i broj ostvarenja skače sa  8 u 1954-oj na 108 u 1959-oj. Publika se takođe vraća u pozorišta, oduševljavajući se  1955 rimejk verzijom Chunhyang-jeon, koju gleda 200,000 gledalaca u Seulu (negdje oko 10% populacije), i Madame Freedom (1956), ostvarenje bazirano na bizarnoj priči objavljenoj u lokalnim novinama godinu dana ranije.

Kasne pedesete i rane šezdesete predstavljaju plodne godine najtalentovanijih korejskih stvaralaca. Ovi reditelji stvaraju u doba kada domaći film uživa bezrezervnu podršku domaće publike koja prosto opsjeda blagajne. Kako bilo 1960-e, vojni diktator Park Čung Hi nameće restriktivni Motion Picture Law (Zakon o filmu) koji donosi dalekosežne posljedice po filmsku industriju. Usprkos tome, domaći film će se opirati talasima pritisaka sve do kraja pomenute dekade.

Najuticajniji režiser postaje Kim Ki-Jang. Kim režira u karakterističnom stilu za domaću korejsku dramu, The Housemaid , 1960-e. Ovo je priča o manipulacijama sklonoj domaćici koja na osnovu poznavanja konfučijanskog učenja uspijeva da kontroliše vlastitog gospodara. Kao i u drugim Kimovim ostvarenjima, žena je ta koja posjeduje moć, moć često pogubnu po njenog muškog partnera. Iako je Kimov opus ostao pomalo zaboravljen, on devedesetih doživljava veliki kambek i zauzima zaslužujuće mjesto u istoriji filma Južne Koreje.

Drugi veliki talenat  je Ju Hajn-Mok, koji skraće pažnju na sebe ostvarenjem Obaltan režiranim 1961-e . Ovaj film nastao kao kombinacija društvene brige i italijanskog neorealizma sa mnogo više izražajnosti u pogledu zvučnog i vizuelnog, izražava bol i očaj u vremenu ratnih razaranja i industrijskog razvoja kroz koji zemlja prolazi. Jusov rad predstavlja ono najintelektualnije što Korejska sedma umjetnost tog doba može da ponudi a sve u cilju afirmacije života običnog čovjeka.

Nedugo zatim, Šin Sang-Ok se nameće kao glavna kinematografska figura sa radovima kao što su A Flower in Hell (1958-e) i  The Houseguest and My Mother (1961-e). Drugopomenuti je potresna priča o udovici, mladoj djevojci, koja svoja osjećanja prema mladiću ne može da izrazi uslijed krutih socijalnih pravila. Nešto kasnije, okrećući se filmu u boji, Šin režira The Dream (1967), priču baziranu na životu monaha sa izraženim libidom, a nakon toga slijedi i njegovo remek djelo, priča o Čozun dinastiji: Eunuch (1968-e) a deset godina poslije nakon osamdeset snimljenih filmova Šin i njegova porodica bivaju misteriozno kindapovani 1978-e, i nalaze se u Sjevernoj Koreji. Nakon što osam godina biva primoran da režira u Sjevernoj Koreji, seli se u Holivud, gdje produkuje The Three Ninjas i preuzima ime Sajmon Šin.

Sedamdesete

Sedamdesete su godine krize i godine povećane cenzure filmske produkcije od strane vladajućeg establišmenta.1973-e formirana je Korejska korporacija za promociju filma, u želji oživljavanja stare filmske slave, a u to ime je sledeće godine osnovan i Filmski arhiv, međutim filmska industrija Južne Koreje se neće oporaviti sve do posljednjih godina prošlog vijeka.

No ipak u pomenutom periodu postoje djela koja se po kvalitetu i stepenu umjetničke izražajnosti autora izdvajaju. Kim Ki-Jangov opus (Insect Woman, Iodo, Woman Chasing Killer Butterfly,); debitantski rad darovitog režisera Li Jang-Hoa, The Hometown of Stars; i Road to Sampo, posljednje ostvarenje  Li Men-Hija, koji umire sredinom sedamdesetih. Sedamdesete su svjedok i kratke ali plodonosne karijere Ha Kil-Jonga, u javnosti predstavljenog kao najtalentovanijeg filmskog stvaraoca kojeg je ova zemlja imala. Ha je režirao i svoje najbolje djelo March of Fools (1975-e) neposredno prije smrti 1979-e, u svojoj tridesetosmoj godini.

1980-1996

Mali impuls razvoju posrnule flmske industrije predstavlja pojava nekoliko talentovanih rediteljskih imena tokom osamdesetih godina koja ipak neće popraviti sivilo koje u ovoj grani umjetnosti vlada .Iako je prisutna, doduše na nešto nižem nivou cenzura postoji. Kang Su-Jon postaje u medjuvremenu najbolja glumica nagradjena tom nagradom na festivalu u veneciji 1987-e za ulogu u filmu Surrogate Mother.

Kritičari se listom slažu da je najznačajnije ime ovog vremena Im Kvon Tek. Im osamdesetih režira 70 ostvarenja, a najznačajnije je  Mandala (1981) film koji od Ima čini najznačajnijeg domaćeg reditelja. Napredujući u stvari napuštajući rani orijentalno-komercijalni stil, Mandala je film koji govori o životu dva monaha kao i položaju religije u savremenom koreanskom društvu. Im postaje poznat kao neko ko pokušava da oživi momente, pejzaže i mitove tradicionalnog korejanskog društva. Njegovo najpopularnije ostvarenje, Sopyonje (1993), donosi korejanskom filmu vokalmni element poznat kao pansori. Do danas Im je režirao stotinu filmova i nametnuo se kao najznačajnije ime kinematografije Južne Koreje.

Osamdesete godine za Korejsku kinematografiju znače promjene. Prvo  Roh Taj-Vu, vojni lider donosi novi Ustav 1988-e koji postepeno ukida cenzuru.  Park Kvong-Suv Chilsu and Mansu (1988-e),predstavlja situaciju demonstracija i političke krize . Park će se kasnije okrenuti mnogo prozaičnijim temama kao što su  Black Republic (1990-e), To the Starry Island (1993-e) i A Single Spark (1995-e).  1984-e, revizijom famoznog Zakona o filmu,značajno je postupio inače do tada čvrsti cenzorski stisak . Nezavisna produkcija, do tada inače ilegalna, formalno je dozvoljena iako je kompletna filmska produkcija ostala u nadležnosti nekoliko velikih javnih filmskih kuća.Rezultat ovakvog, kvalitetno drugačijeg pristupa filmskoj industriji, je talas mladih talentovanih filmadžija koji domaćem filmu donose prijeko potrebnu svježinu i kvalitet. Međutim vijesti za lokalne reditelje se ne bi nikako potpuno mogle nazvati povoljnim. 1988-e i promjenama zakona o filmu, dozvoljeno je otvaranje holivudskih ogranaka na teritoriji Južne Koreje. Sve do tada, emitovanja američkih ili pak filmova iz Hong Konga, bilo je striktno kontrolisano i precizirano vladinim dekretima. Nova pravila su značila da će se domaći film ravnopravno takmičiti sa oštrom stranom konkurencijom i to po prvi put. Sljedećih nekoliko godina domaći film rapidno gubi svoje poklonike da bi 1993-e procenat gledalaca koji gledaju domaći film u svim kinima u Južnoj Koreji pao na svega 16%. Što se tiče pozorišta u njima je stvar drugačija utoliko što su mjere protekcionizma u oblasti kulture „spriječile „ strana ostvarenje da „nadgledaju“ domaće komade. Kako bilo 1992-e, Marriage Story prvenac režisera Kim Ui-seoka pronalazi put i do kritike ali i do publike, i ne stvara samo novi žanr već otvara i novo poglavlje u Korejskoj kinematografiji (seksi-ratna komedija). Film je poznat i po tome što je Samsung, jedan od pet najvećih domaćih konglomerata, u potpunosti pristao da finansira film. Negdje u to vrijeme, neposredno uz transformacije u filmskoj industriji dolazi i do transformacje industrije uopšte te domaći konglomerati uspijevaju da zemlju razviju do dvanaeste ekonomske sile svijeta. Nekoliko nadarenih režisera koji su osamdesetih bili na svojim počecima devedesetih nastavljaju da stvaraju. Jang Sun-Vu, koji snima svoj prvi film Seoul Jesus 1986-e, predstavlja se publici sa serijom kontroverznih i intrigantnih ostvarenja kao što su Road to the Racetrack (1993-e),taman portret dvojice intelektualaca u ljubavnoj vezi, A Petal (1996-e), film o pokolju Kvangju 1980.

Korejska filmska realnost

Kako bilo 1996-e, nova generacija korejskih reditelja stupa na scenu. Velikan Hong Sang-Su započinje svoj briljantni umjetnički put sa The Day a Pig Fell Into the Well (1996-e), priču koja se oslanja na četiri različita karaktera. U ovom i drugim svojim filmovima, Hong stiče reputaciju umjetnika koji se nemilosrdno obračunava sa ljudskom okrutnošću i pohlepom. 1996-e debituje i kontroverzni Kim Ki-Duk, poznat po svom afinitetu da filmove snima brzo i uz srazmjerno skroman budžet. Na žalost mnogi drugi domaći reditelji i njihova ostvarenja poput Kimovog The Isle (2000-e) slavu su stekli prvo u inostranstvu pa tek onda pred domaćom publikom. 1997-e, Le Čeng-Dong debituje sa Green Fish. Bivši pisac, Li osvaja nagradu za nabolje rediteljsko ostvarenje na festivalu u Veneciji za film  Oasis (2002-e), a biva postavljen i za ministra kulture i turizma 2003-2004-e.

Istovremeno, grupa mladih i komercijalno osvještenih reditelja stupa na scenu. 1997-e film The Contact  u režiji Čeng Yun-Hjan biva označen kao najgledanije domaće ostvarenje uz, Keng Je-Gajov film Shiri. Od tada Koreja doživljava bum, možda i neviđen od kad svjetska industrija filma postoji. Domaća ostvarenja ruše sve rekorde gledanosti tako da od 2001-e 60-70 domaćih ostvarenja gledanošću nadmašuje 300 holivudskih i drugih uvoznih filmova. U medjunarodnim takmičarskim i festivalskim nadmetanjima sve više i više režisera iz Južne Koreje pronalazi svoje mjesto. Kako bilo da bilo, moramo se složiti da je filmski bum u ovoj zemlji više plod toga što je industrija konačno postavlejna na svoje mjseto nego nekih neobjašnjivih vanredno povoljnih okolnosti. Od najranijh početaka industrija filma Južne Koreje je progonjena od japanske dominacije, nacionalne podijeljenosti, gradjanskog rata, autoritativne vojne hunte, striktne cenzure, te visoko restriktivne i poražavajuće negativne zakonske regulative. Korejska filmografija tek od devedesetih uživa punu političku podršku i zauzima mjesto koje joj i pripada. I pored komercijalnog buma, ova kinematografija kao i svaka druga može zapasti u krizu ali za nadati se da se nikada više neće morati suočavati sa problemima sa kojima se nosila tokom skoro čitavog dvadesetog vijeka.

početna